Landmark: Vensters op het verleden
Neem alvast een kijkje
Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944 begon de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer werd begin september in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijdt. Op zondag 17 september 1944 probeerden de geallieerden vanuit België met een opmars via Nederland, de operatie Market Garden, een snel einde aan de oorlog te maken. Als onderdeel van dit grote plan moesten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door Britse luchtlandingseenheden. Dit gedeelte van de operatie is bekend geworden als ‘de Slag om Arnhem’.
De Duitse troepen zagen die zondagmiddag luchtlanding…
Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944 begon de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer werd begin september in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijdt. Op zondag 17 september 1944 probeerden de geallieerden vanuit België met een opmars via Nederland, de operatie Market Garden, een snel einde aan de oorlog te maken. Als onderdeel van dit grote plan moesten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door Britse luchtlandingseenheden. Dit gedeelte van de operatie is bekend geworden als ‘de Slag om Arnhem’.
De Duitse troepen zagen die zondagmiddag luchtlandingen bij Renkum en Wolfheze. Direct stuurde het Duitse opperbevel in Nederland het SS Wachbataillon 3 (ongeveer 750 man, voornamelijk Nederlandse militairen in Duitse krijgsdienst) vanuit Amersfoort naar Ede. Bij aankomst in Ede richtte de Duitse bataljonscommandant, SS-Sturmbannführer (majoor) Paul Anton Helle, Hotel Pension de Langenberg in als zijn commandopost. In de loop van die avond en nacht kwamen zijn troepen vanuit Amersfoort daar aan.
Vanuit de Langenberg stuurde hij de troepen richting de Ginkelse Heide. Daar volgden zware gevechten met de gelande Britse militairen, die zich inmiddels in de bosrand rond de heide hadden verschanst. De volgende ochtend verplaatste Helle zijn commandopost naar Herberg Zuid-Ginkel.
Op maandagmiddag 18 september zat Helle in de gelagkamer van Herberg Zuid-Ginkel uit te rusten. ’s Nachts hadden zijn troepen de Ginkelse Heide grotendeels op de Britten veroverd. Helle plaatste zijn zware wapens ten noorden van de Rijksweg 24 (nu N224), oostelijk van de herberg. De gevechten waren even geluwd, maar een hernieuwde Duitse aanval was al in voorbereiding. Tegelijkertijd wachtten de Britse troepen op de landing van de 4e Parachutistenbrigade, maar door grondmist in Engeland was deze landing vertraagd.
Tegen drie uur hoorde Helle’s adjudant, SS Untersturmführer (1e luitenant) Albert Naumann, in de gelagkamer het zware geronk van vliegtuigen. Toen hij het imposante schouwspel zag van de vele toestellen die vanuit het zuidwesten aan kwamen vliegen, begreep hij dat snelle actie nodig is. Bijna 1900 Britse parachutisten landden recht boven het SS Wachbataillon. Helle werd ruw uit zijn slaap gewekt. Met de aanwezige manschappen vluchtte hij via de achterdeur richting de Hindekamp. De commandant van de zware wapens, een veteraan, richt zijn kanonnen op de parachutisten die inmiddels Helle’s hoofdkwartier naderen. Korte tijd later schakelden de Britten deze kanonnen uit. De commandant van de 4e Parachutistenbrigade, Brigadier (brigadegeneraal) Hackett, nam vlakbij de schaapskooi persoonlijk een zestal Duitsers gevangen.
Vensters op het verleden is een zes meter hoge stalen constructie. In de vensters wordt uitgebeeld wat er in 1944 op de Ginkelse Heide heeft plaatsgevonden. De parachutist in het middenpaneel is op ware grootte gemaakt. Op de achtergrond zijn de droppings van mankracht en materieel te zien.
Vensters op het verleden van ontwerper Karin Colen werd gekozen als het winnende ontwerp voor een 'landmark' op de Ginkelse Heide. Op 18 september 2019, een paar dagen voor de Airborne herdenking van 75 jaar operatie Market Garden, is het landmark onthuld.
Op de voet van het landmark is meer informatie te vinden over operatie Market Garden, zowel in het Nederlands en het Engels.