80 jaar bevrijding
In 2025 vieren we in Nederland 80 jaar bevrijding. De bevrijding van de gemeente Ede duurde maar liefst 25 dagen; van 15 april tot 9 mei 1945. Ede is daarmee de enige gemeente die precies vijf volle jaren bezet is geweest.
Foto boven: Ede viert de bevrijding op de Telefoonweg (nu nieuwe Stationsstraat)
Activiteiten rond 80 jaar vrijheid
Om stil te staan bij 80 jaar vrijheid in Ede worden allerlei activiteiten georganiseerd.
Schuilkelder open
Ter gelegenheid van 80 jaar bevrijding zal de schuilkelder van het Kröller-Müller Museum in 2025 tijdelijk opengesteld worden voor publiek. Hier hebben de kunstwerken van het Kröller-Müller Museum opgeslagen gelegen om ze veilig te stellen voor het oorlogsgeweld. Uniek, want de schuilkelder is zelden open voor publiek.
Bezoek de schuilkelder
Podcast Studio Vrijheid
De nieuwe podcast Studio Vrijheid van Gemeente Ede neemt luisteraars mee in de impact van de Tweede Wereldoorlog op Ede. Persoonlijke verhalen en historische inzichten brengen het verleden tot leven. Onderwerpen zoals de Slag om Otterlo en Operatie Market Garden komen aan bod. De eerste aflevering is vanaf 13 maart gratis te beluisteren op Spotify en YouTube.
Meer over de podcast
Handboek voor Helden
Speciaal voor kinderen van 8 tot 12 jaar ontwikkelden wij het Handboek voor Helden. Dit avontuurlijke doeboek brengt jonge avonturiers langs acht historische locaties in de gemeente Ede. Door middel van opdrachten en puzzels ontdekken kinderen wat het betekent om een held te zijn. Ze krijgen een kijkje in het militaire verleden van Ede en worden tegelijk uitgedaagd na te denken over het heden.
Alles over het HandboekMeer evenementen rondom 80 jaar bevrijding
Een bezoekje waard - In het kader van 80 jaar bevrijding
Het verhaal van de bevrijding in Ede
Als begin van de bevrijding van de Veluwe kan de oversteek van de IJssel op 11 april worden gezien. Op 15 april 1945 begon de Britse en Canadese opmars over Wageningen en Ede naar de laatste belangrijke Duitse stelling in Nederland, de Pantherstellung.
Het verloop van de bevrijding van de gemeente Ede is grillig en kent veel variaties. Het noordelijk deel is bevrijd door de 5e Canadese Tank Divisie en het zuidelijk deel door de 49ste Britse Infanterie Divisie (Polar Bears). Deelen wordt als eerste bevrijd op 15 april, een dag later gevolgd door Otterlo, Wekerom en Harskamp.
In de nacht van 16 op 17 april vindt nog de slag om en in Otterlo plaats. Op dinsdag 17 april volgen de bevrijding van Ede, Lunteren en Bennekom. Ten westen van Ede stopt dan de geallieerde opmars. Ederveen wordt pas op 24 april bevrijd. De Klomp en Gelders Veenendaal worden zelfs niet bevrijd. De belangrijkste prioriteit ligt dan bij operatie Faust, waarbij vanuit Ede voedseltransporten naar het westen plaatsvinden. Op 5 mei capituleert Duitsland. Pas op 9 mei geven de Duitsers zich in Gelders Veenendaal over en komt er ook voor Ede een einde aan de oorlog. Ieder dorp heeft zo zijn eigen unieke bevrijdingsverhaal.
Operatie Faust
In de lente van 1945 is de tweede wereldoorlog bijna voorbij. Na Operation Market-Garden is een groot deel van het zuiden en oosten van Nederland bevrijd. Boven de grote rivieren is het land echter nog steeds bezet en in de grote steden heerst honger. Daarom reden begin mei 1945 (na de hongerwinter) 200 vrachtwagens van de geallieerden vanuit onder meer Ede naar Utrecht. Dit om de honger in het westen te verlichten.
Meer over Operatie Faust