Februari 1942: Brand in het gemeentehuis van Ede

In het begin van de Duitse bezetting lijkt er voor de Nederlandse bevolking nog weinig te veranderen. Maar geleidelijk volgen strengere maatregelen. Zo wordt in april 1941 voor alle Nederlanders (+15 jaar) het persoonsbewijs ingevoerd om zich verplicht te kunnen legitimeren.

Het is 19 februari 1942 - 09.25 uur. 
Marinus van As van de dienst gemeentewerken belt naar brandweercommandant Van Egmond: ‘schoorsteenbrand in het gemeentehuis aan de Grootestraat!’ (nu: Notaris Fischerstraat).

Van Egmond probeert de Luchtbeschermingsdienst te bellen om hen te vragen de brandweerlieden op te roepen. Hij krijgt een in-gesprek-toon en vraagt zijn vrouw dit te doen. Zelf snelt hij naar de brandweergarage op de hoek van de Telefoonweg en de Waterloweg.

De Spijker materiaalwagen met motorspuit staat inmiddels klaar en de dikke rookwolken boven het gemeentehuis manen tot spoed. Maar alles lijkt tegen te zitten...

Op de oude markt, tegenover het gemeentehuis leggen twee burgers slangen uit, maar de brandput is met sneeuw en ijs bedekt. Twee brandweerlieden proberen daarom om de slangen op de brandput vlak voor het gemeentehuis aan te sluiten. Ook dat lukt niet, omdat het stro dat de kraan tegen vorst moet beschermen stijf bevroren is.

Bij het gemeentehuis slaan inmiddels de vlammen uit het dak. Uiteindelijk blijkt er een bruikbare brandkraan te zijn achter het gemeentehuis aan de Boschpoortstraat (nu: Grotestraat). Om 9.40 uur geeft de motorspuit water en komt er water van een brandkraan verderop aan de Bospoortstraat. Ook de brandkraan voor het gemeentehuis krijgt men dan alsnog geopend.

Rond half elf zijn het dak en de zolder van het gemeentehuis dusdanig uitgebrand, dat er geen gevaar meer is voor de naastgelegen panden. Het gebouw is verloren en nablussen is nog het enige wat gedaan kan worden. Dit duurt tot half zes in de middag. 
In de verkoolde puinhoop liggen duizenden paperassen: het Edese bevolkingsregister. Een noodlottig ongeval? Van Egmond en politiebeambte Kraus maken rapport op. NSB-burgemeester Van Dierendonck accepteert de lezing: een toevallige brand door een te hete kachelpijp onder slechte blusomstandigheden.

De brand komt het verzet goed uit. Een vernietigd bevolkingsregister ontneemt de Duitse bezetter een belangrijk controlemiddel waardoor persoonsbewijzen makkelijker vervalst kunnen worden. 
Het gemeentehuis stond op de plaats waar nu het appartementsgebouw staat.

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel bij de Notaris Fischerstraat.