November 1944: Operatie Pegasus II

Na operatie Market Garden raken vele Britse Airborne militairen in de omgeving van Arnhem en Oosterbeek afgesneden van de eigen troepen. Zij zwerven over de Veluwe. Een paar honderd van hen worden door het verzet in en rond Ede verborgen. Een grote ontsnappingsoperatie wordt opgezet. In de nacht van 22 oktober 1944 weet 138 man te ontsnappen: Operatie Pegasus I. Omdat niet alle ondergedoken geallieerde militairen mee konden met operatie Pegasus I, wordt in november 1944 operatie Pegasus II gepland.

Op donderdag 16 november 1944 verzamelen zich 84 geallieerde militairen en Nederlandse burgers in de kippenschuren van de familie Wolfswinkel bij Lunteren. Het regent en is koud. In de nacht van 16 op 17 november gaan ze op pad. In de ochtend bereiken ze het Wekeromse Zand. Hier worden zes personen aan de groep toegevoegd.

De volgende nacht gaat de groep verder richting boerderij Westerrode aan de weg Ede-Otterlo. Ze lopen achter op schema. Bij Westerrode komen er nog drie personen bij. Maar 23 andere deelnemers komen hier te laat en missen de aansluiting. Via het Mosselse Veld gaan ze richting Planken Wambuis. De Britse commandant, Major Maguire, kiest een kortere route en belandt daardoor bij de Hindekamp tussen Duitse artilleriestellingen. Na een Duits ‘Halt’ verschuilt de groep zich in de struiken. Het signaal om weer verder te trekken bereikt niet iedereen...

Aangekomen bij de Heidebloemallee blijkt alleen de voorhoede van 40 man aanwezig te zijn. Als de achterblijvers volgen, worden zij beschoten. Er vallen gewonden en er worden krijgsgevangenen gemaakt. De leider van de achterhoede, Major Coke, komt bij de Duitse commandopost terecht en wordt daar gedood. Na een beschieting bij de oude Rijksweg 24 (nu N224) zijn van de voorhoede nog zeventien man bijeen, waaronder Major Maguire. Zij worden op 18 november 1944 gevangengenomen.

Slechts kleine groepjes weten de Rijn te bereiken. Uiteindelijk komen van de 116 deelnemers maar zeven mannen veilig op de zuidelijke Rijnoever bij de Amerikaanse troepen in bevrijd gebied aan. Tijdens de operatie komen twee deelnemers en één Amerikaan om het leven. Eén Nederlandse gids overlijdt aan zijn verwondingen. Eén man raakt vermist. Van de 48 gevangengenomen deelnemers raken er twaalf gewond. Drie mannen worden door de Duitsers ontmaskerd als verzetsmensen en op 8 maart 1945 bij de Woeste Hoeve gefusilleerd. De andere 64 deelnemers weten te ontkomen en duiken weer onder.

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel op het kruispunt van paden Heidebloem Allee.