September 1944: Gevechten bij werkkamp 't Wijde Veld

In maart 1935 wordt aan de rand van de Ginkelse Heide werkkamp ’t Wijde Veld geopend voor jeugdige werklozen. Het werkkamp telt zes barakken en de bewoners werken aan wegenonderhoud en de aanleg van fietspaden voor de Heidemaatschappij.

Kleine Zeeuwse gemeenschap in Ede
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog raakt het kamp verlaten, maar in maart 1944 wordt het opnieuw bewoond door 109 evacués (18 gezinnen) uit Stavenisse. Hun eiland Tholen is door de Duitse bezetter onder water gezet. Er vormt zich een kleine Zeeuwse gemeenschap. De mannen werken voor de Heidemaatschappij en voor de kinderen is er een schooltje.

Slag om Arnhem
Met de invasie in Normandië (6 juni 1944) begint de bevrijding van Europa. Na felle gevechten in de zomer, wordt begin september razendsnel het grootste deel van Frankrijk en België bevrijd. Op zondag 17 september 1944 begint de operatie Market Garden. De geallieerden willen Duitsland binnentrekken vanaf de Belgische grens via Midden-Nederland. Als onderdeel van dit grote plan moeten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door Britse luchtlandingseenheden. Inmiddels staat deze operatie bekend als ‘de Slag om Arnhem’. 

De Zeeuwen zien die zondagmiddag Britse parachutisten landen bij Renkum en Britse zweefvliegtuigen bij Wolfheze. Een Schotse eenheid, die met zweefvliegtuigen geland is, moet de Ginkelse Heide bezetten. Deze is voor de volgende dag bestemd als dropzone voor de 4e Parachutistenbrigade. De Schotten bezetten de heide en ook het werkkamp waar ze de burgers aantreffen. 

^{Foto: Jeugdwerkkamp ’t Wijde Veld. Bron: Nationaal Archief}

Die nacht doen eenheden van het SS Wachbataillon (ongeveer 750 man, voornamelijk Nederlandse militairen in Duitse krijgsdienst) verwoede pogingen om de heide te veroveren. De volgende morgen naderen ze de stellingen van de Schotten aan de oostelijke bosrand en het werkkamp. Er ontstaat een vuurgevecht, waarbij dwars door de barakken geschoten wordt.

Bij de gevechten sneuvelen zeven Schotten en raken er zes gewond. Ook één Zeeuwse burger komt om het leven, een ander raakt zwaargewond. Drieëntwintig militairen worden krijgsgevangen gemaakt en naar Ede afgevoerd. De Zeeuwse bewoners worden eveneens door de Duitsers naar Ede gestuurd.

In de middag van 18 september springt de 4e Parachutistenbrigade, bijna 1.900 man, op de Ginkelse Heide. Ze worden ontvangen met hevig Duits afweervuur. Ongeveer 300 Britse militairen sneuvelen, raken gewond, zijn vermist of worden krijgsgevangen gemaakt.

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel langs de Wijde Veldweg.

Werkkamp 't Wijde Veld Toen & nu

Het kamp is afgebroken, maar de contouren zijn nog altijd te zien in het landschap. Het terrein wordt nu gebruikt als picknickplaats.