September 1944: Vliegtuigcrash bij Planken Wambuis

Op zondag 23 september 1944, tijdens de Slag om Arnhem, maken acht jonge bemanningsleden van een Britse Stirling bommenwerper een bevoorradingsvlucht. Met meer dan 100 vliegtuigen van andere squadrons droppen zij wapens, munitie, voedsel en medicamenten voor de Britse luchtlandingstroepen bij Oosterbeek.

Het toestel van de acht mannen wordt geraakt door Duits luchtafweergeschut en stort met brandende motor neer bij Planken Wambuis. Staartschutter Wood en Air Despatcher Badham zijn de enige overlevenden.

Een groep para’s van het 10e Parachutistenbataljon, die op 18 september verkeerd gedropt zijn en zich verborgen houden omdat ze de eigen troepen niet meer kunnen bereiken, zien de crash. Zij nemen Wood en Badham mee naar hun schuilplaats in het bos. Bij een boerderij op Nieuw-Reemst krijgen ze water en brood. De volgende dag worden ze naar een arts van het 133e Veldhospitaal gebracht. Deze militaire arts is met zijn groep op 18 september eveneens verkeerd gedropt en zit ook ondergedoken. Na onderzoek blijkt dat Badham’s ribben zijn gekneusd.

Het Edese verzet verneemt dat er Britse militairen in de bossen verscholen zitten en brengt de meeste van hen naar de schaapskooi van boer Gijs Janssen aan de Zecksteeg. Badham wordt met paard en wagen naar mevrouw Dulfer-Ploeg gebracht aan de Grotestraat in Ede, waar hij onderduikt.

Vlak voor de Slag om Arnhem is op de Zuid-Veluwe een klein team Belgische geheim agenten gedropt onder commando van luitenant Gilbert Sadi-Kirschen. Wood gaat geheim agent Kirschen helpen bij het (de)coderen van berichten. Vervolgens vraagt Kirschen hem om bijzonder filmmateriaal over de Rijn en Waal naar Nijmegen te brengen. Een riskante opdracht. Het lukt Wood om via een geheime route Nijmegen te bereiken. Op 7 oktober vliegt hij terug naar Engeland. De blijdschap daar is groot, want hij was al als vermist opgegeven. 

Op 22 oktober 1944 onderneemt het verzet in samenwerking met de geallieerden zuidelijk van de Rijn een gedurfde actie. Er worden 138 geallieerde militairen die in Ede en omgeving zitten ondergedoken, dwars door de Duitse linies naar het bevrijde gebied ten zuiden van de Rijn gebracht. Deze ontsnappingsoperatie krijgt de naam Pegasus 1. Badham is één van de militairen die zo uit bezet gebied weet te ontkomen.

In het bos bij de Oud-Reemsterheide herinnert een klein monument aan de slachtoffers van de op 23 september 1944 gecrashte Britse Stirling bommenwerper LJ883.

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel bij het kruispunt van paden Plankenwambuisweg.

^{Foto: De bemanning van de Stirling LJ883 voor vertrek uit Engeland. V.l.n.r. William Kirkham, Ernest Brown, David Henry Atkinson, Morris Hand en George Wood. Bron: Mrs. Janet P. Wood.}